O nas

Z I E L O N O G Ó R S C Y    S Y B I R A C Y





Związek Sybiraków jako ogólnopolska organizacja powstał w 1928 roku. W swoich szeregach zrzesza Polaków więzionych i długotrwale przebywających na Syberii. Pierwszym prezesem Zarządu Głównego Związku Sybiraków był major Henryk Suchanek-Suchecki, honorowym członkiem Związku był Józef Piłsudski.

Po drugiej wojnie światowej Związek Sybiraków z przyczyn politycznych nie podjął organizacyjnej działalności. Deportacje Polaków na Sybir i w inne miejsca sowieckiego imperium zostały objęte przez władze PRL cenzurą i milczeniem.

Związek Sybiraków został reaktywowany 17 grudnia 1988 roku, pierwszym prezesem Związku został Ryszard Reiff. Przyjęto wówczas także Statut Związku Sybiraków, który był znowelizowaną wersją Statutu Związku z 1928 roku, co miało być wyrazem ciągłości organizacyjnej i programowej, a zarazem symbolem wspólnoty Polaków dotkniętych zsyłkami do łagrów i więzień.

***

Polscy Sybiracy otrzymują nadawane przez Prezydenta RP Krzyże Zesłańców Sybiru. Stanowi to hołd dla ich męczeństwa oraz wierności ideałom wolności i niepodległości. Jest to też wyraz narodowej pamięci o Polakach deportowanych w latach 1939-1956 na Syberię i do Kazachstanu oraz w inne miejsca sowieckiego imperium.

Zarząd Główny Związku Sybiraków  nadaje dla członków związku oraz dla osób i instytucji współpracujących i wspierających : Odznakę Honorową Sybiraka, Złotą i Srebrną Odznakę ,, Za Zasługi dla Związku Sybiraków ”.

***

Związek Sybiraków Oddział Wojewódzki w Zielonej Górze został powołany uchwałą Zarządu Głównego Związku Sybiraków 31 marca 1989 roku. W auli Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Zielonej Górze 7 kwietnia tego samego roku odbył się I zjazd Oddziału Związku Sybiraków w Zielonej Górze.

Powołano wówczas Zarząd Oddziału Związku Sybiraków w składzie: Bogusław Baj – prezes zarządu, Jan Konrad Stawiarski – I zastępca prezesa zarządu, Władysław Korcz – II zastępca prezesa zarządu, Leonarda Baj – sekretarz, Helena Mróz – skarbnik, Antoni Piotrowski – członek zarządu, Henryk Witrylak – członek zarządu. Wybrano również komisję rewizyjną w składzie: Wanda Zielińska – przewodnicząca, Piotr Bohdanowicz – członek, Danuta Cygan – członek oraz sąd koleżeński w składzie: Marian Jakubowski – przewodniczący, Józef Kurs – członek, Wiktor Musik – członek. Miejscem spotkań nowo wybranych władz oddziału była sala katechetyczna  w Kościele Najświętszego Zbawiciela w Zielonej Górze, udostępniona przez proboszcza parafii – ks. Konrada Hermana.

Kościół pw. Najświętszego Zbawiciela w Zielonej Górze od początku działalności Związku stał się „Katedrą Sybiraków”, czego symbolem jest umieszczona po prawej stronie głównego ołtarza tablica wotywna upamiętniająca katorgę Sybiraków na nieludzkiej ziemi, którą 17 września 1989 r. odsłonił i poświęcił ks. prałat Konrad Hermann. W tej świątyni celebrowane były i są nadal msze święte z okazji rocznic upamiętniających Sybiraków. Spośród wielu z nich 20 września 1992 r. odbyła się msza, podczas której został poświęcony sztandar Oddziału Wojewódzkiego Związku Sybiraków w Zielonej Górze. Poświęcenie sztandaru stało się dużą uroczystością patriotyczną, którą uświetniły poczty sztandarowe organizacji kombatanckich, szkół oraz kompanii honorowej Wojska Polskiego.

Oddział Związku Sybiraków w Zielonej Górze zrzesza Sybiraków dawnego województwa zielonogórskiego, obecnie z południowej części województwa lubuskiego. Z dwudziestu dwóch kół terenowych, powstałych w początkowym okresie funkcjonowania oddziału, ubyły z czasem trzy koła. Koło nr 12 w Zielonej Górze włączone zostało do Koła nr 8 w Zielonej Górze, Koło nr 22 w Bytomiu Odrzańskim przyłączyło się do Koła nr 1 w Nowej Soli, natomiast Koło nr 19 w Wolsztynie, wobec zmiany dotyczącej liczby województw w Polsce i ich granic, przystąpiło do Oddziału Związku Sybiraków w Poznaniu. W najbliższym czasie zajdzie konieczność włączenia małych kół do większych. Aktualnie w zielonogórskim oddziale działa 19 kół w tym:  w Zielonej Górze, które jest jednym z największych kół w Polsce, oraz w Nowej Soli, Sulechowie, Świebodzinie, Gubinie, Krośnie Odrzańskim, Lubsku, Żarach, Żaganiu, Iłowej, Kożuchowie, Nowogrodzie Bobrzańskim, Czyżówku, Wymiarkach, Jasieniu, Zbąszyniu, Szprotawie, Sławie i Łagowie.

W kołach terenowych związku powstawały i wykonywane były sztandary, tablice pamiątkowe, obeliski i pomniki poświęcone Sybirakom, służące upamiętnieniu losów narodu polskiego w walce o niepodległość i będące przestrogą dla młodego pokolenia. Pierwszy sztandar Związku Sybiraków na Ziemi Lubuskiej został poświęcony 3 maja 1990 r., w dniu Święta Konstytucji, w kole terenowym w Szprotawie.

W styczniu 1993 r. odbył się II Zjazd Delegatów Związku Sybiraków Oddział w Zielonej Górze. Do związku należało w tym czasie 2730 osób. Na prezesa zarządu oddziału ponownie wybrano Bogusława Baja. Członkami zarządu oddziału na lata 1993-1997 zostali wybrani: Jan Konrad Stawiarski, Edward Daszkiewicz, Rodrycjusz Gerlach, Leonarda Baj, Stanisława Chęcińska, Alicja Szopa, Edmund Małecki, Władysław Starkiewicz, Bogusław Żukowski, Regina Wyrwa, Romuald Szylko, Janina Skarpetko, Leon Michajłowski, Henryk Kossewski, Antoni Skrendo. Do komisji rewizyjnej zostali wybrani: Maria Jastrzębska – przewodnicząca, Józef Urban – zastępca przewodniczącej, Józef Seńków – członek i Alicja Koźlarek – członek. Wybrano sąd koleżeński w składzie: Łucja Czyrska – przewodnicząca, Jan Faron – członek, Mieczysław Lachowicz – członek.

W lutym 1994 r. ze względu na zły stan zdrowia rezygnację z funkcji prezesa zarządu oddziału złożył Bogusław Baj. Od marca 1994 r. prezesem zarządu oddziału został prof. Jan Konrad Stawiarski. W latach 1994-1997 Jan Konrad Stawiarski był również członkiem Zarządu Głównego Związku Sybiraków, a Rodrycjusz Gerlach członkiem Głównej Komisji Rewizyjnej.

Trzeci Zjazd Delegatów Związku Sybiraków Oddział w Zielonej Górze odbył się     w czerwcu 1997 r. W skład nowo wybranego zarządu oddziału weszli: Jan Konrad Stawiarski – prezes zarządu oddziału, Leonarda Baj – wiceprezes zarządu oddziału, Mikołaj Blinkowski – wiceprezes zarządu oddziału, Edward Daszkiewicz – wiceprezes zarządu oddziału, Stanisława Chęcińska – skarbnik, Elelina Wierszycka – sekretarz oraz Jan Jurkiewicz, Irena Lasota, Edmund Małecki, Halina Maszner, Walenty Miller, Józef Misiewicz, Felicja Pokrop, Stanisław Ślipikowski i Regina Wyrwa – członkowie. Do komisji rewizyjnej weszli: Rodrycjusz Gerlach – przewodniczący, Jan Urban – wiceprzewodniczący, Maria Jastrzębska – członek oraz do sądu koleżeńskiego: Łucja Czyrska – przewodnicząca, Eugenia Janus – wiceprzewodniczący i Florian Korkus – członek. Po odbyciu III Krajowego Zjazdu Delegatów Związku Sybiraków – Edward Daszkiewicz został wybrany na wiceprezesa Zarządu Głównego Związku Sybiraków, będąc równocześnie posłem na Sejm RP. W tym czasie ranga Oddziału Zielonogórskiego Związku Sybiraków znacznie wzrosła. Oddział pod względem liczby członków był jednym z największych w kraju. Ogółem liczba członków oddziału wynosiła w tym czasie 2899 osób.

Na IV Zgromadzeniu Delegatów Oddziału Związku Sybiraków w Zielonej Górze 29 czerwca 2002 r. zostały wybrane nowe władze zarządu, komisja rewizyjna oraz sąd koleżeński. Do zarządu oddziału wybrano następujące osoby: Łucja Czyrska – prezes zarządu, Józef Misiewicz – wiceprezes zarządu, Józef Seńków – wiceprezes zarządu, Stanisława Chęcińska – wiceprezes zarządu ds. finansowych, Danuta Cygan – sekretarz, Teresa Klim – skarbnik oraz jako członków: Henryk Czarnota, Danuta Grodzka, Jan Jurkiewicz, Irena Lasota, Walenty Miller, Jadwiga Romanek i Ewelina Wierszycka. Do komisji rewizyjnej weszli Rodrycjusz Gerlach – przewodniczący, Witold Zalewski – Wiceprzewodniczący i Maria Jastrzębska – sekretarz oraz do sądu koleżeńskiego: Daniela Otlewska – przewodnicząca, Witold Szpigiel – wiceprzewodniczący i Jadwiga Bugajska – sekretarz.

***

Częstym gościem okazjonalnych uroczystości Sybiraków z oddziału zielonogórskiego był ks. bp dr Adam Dyczkowski. Ksiądz biskup poświęcił wiele trwałych znaków pamięci, m.in. pomników, obelisków i tablic upamiętniających losy Sybiraków. Zielonogórscy Sybiracy uważają, że ksiądz bp dr Adam Dyczkowski jest ich duchowym pasterzem. Delegacje zielonogórskich Sybiraków wielokrotnie uczestniczyły w pielgrzymkach na Jasną Górę, do sanktuarium maryjnego w Grodźcu i sanktuarium Matki Bożej Cierpliwie Słuchającej w Rokitnie. Uczestniczą w ogólnopolskich uroczystościach Sybiraków – najczęściej w Białymstoku w Marszu Żywej Pamięci Zesłańców Sybiru oraz na podobnej uroczystości we Wrocławiu. /umieścić po zjazdach oddziału/.

***

Ważnym wydarzeniem dla Sybiraków było uchwalenie przez Sejm IV kadencji 12 stycznia 2004 r. ustawy o nadaniu wszystkim zesłanym w głąb ZSRS – Krzyża Zesłańców Sybiru, który uznawany jest przez środowisko za moralną rekompensatę i hołd za doznane cierpienia w walce o narodową niepodległość. Zielonogórski oddział pierwsze wnioski o nadanie Krzyża Zesłańców Sybiru złożył 29 czerwca 2004 r. Złożono wówczas sto wniosków, a pierwsze odznaczenia zostały wręczone w styczniu 2005 r. W pierwszej kolejności wysyłano wnioski o nadanie krzyża dla Sybiraków najstarszych wiekiem.

Zgodnie ze statutem Związku Sybiraków 3 lipca 2006 r. odbyło się V Walne Zgromadzenie Delegatów członków Związku Sybiraków w Zielonej Górze. Podczas walnego zgromadzenia wybrano Zarząd Oddziału Związku Sybiraków w Zielonej Górze w następującym składzie: Łucja Czyrska – prezes zarządu, Fryderyk Cielecki – wiceprezes zarządu, Józef Seńków – wiceprezes zarządu, Danuta Cygan – sekretarz, Teresa Klim – skarbnik, Ludmiła Kurjańska – kasjer oraz członkowie: Henryk Czernota, Antoni Janik, Genowefa Karmelita, Janina Marzec, Józef Misiewicz, Kazimiera Siekanowicz i Wanda Siemiginowska, komisję rewizyjną w składzie: Stanisław Jagiełowicz – przewodniczący oraz Renata Podgórska i Ludmiła Wojciechowska – członkinie, sąd koleżeński w składzie: Danuta Chyb – przewodnicząca oraz Jadwiga Bugajska i Ludmiła Wojciechowska – członkinie. Władze Związku Oddziału w latach 2010 – 2014, tj. w VI jego kadencji, stanowili: Edward Daszkiewicz – prezes oddziału, Fryderyk Cielecki – wiceprezes, Wacław Mandryk – wiceprezes, Danuta Cygan – sekretarz i Teresa Klim – skarbnik, członkami zarządu byli: Józef Bernad, Henryk Czarnota, Łucja Czyrska, Genowefa Karmelita, Józef Misiewicz, Daniela Otlewska, Zbigniew Owsiński, Jadwiga Romaniuk, Genowefa Rutkowska, Józef Seńków, Wanda Siemiginowska, Julian Żywicki. W składzie komisji rewizyjnej byli: Wiesław Wierzchołowski – przewodniczący komisji oraz Regina Wyrwa, Karol Peterlajtner i Roman Zaręba – członkowie. Do sądu koleżeńskiego na VI kadencję wybrano Mikołaja Kłapocia – przewodniczący i jako członków Danutę Grodzką i Leona Piekałkiewicza. Delegatami na VI Krajowy Zjazd Sybiraków zostali wybrani: Maria Bundz, Józef Bernat, Łucja Czyrska, Fryderyk Cielecki, Henryk Czarnota, Edward Daszkiewicz, Genowefa Karmelita, Franciszek Klich, Wacław Mandryk, Józef Misiewicz, Daniela Otlewska, Józef Seńków, Wanda Siemiginowska, Marian Szymczak i Julian Żywicki. Zielonogórscy delegaci byli aktywnymi uczestnikami Zjazdu Krajowego, szczególnie mocno eksponowali w swoich wystąpieniach problem statusu osoby represjonowanej,  a także udziału żołnierzy Sybiraków w walkach o Monte Cassino i w bitwie pod Lenino. Do władz krajowych Związku Sybiraków wybrano: Fryderyka Cieleckiego do Głównej Komisji Rewizyjnej, a do sądu koleżeńskiego Łucję Czyrską. W Komisji Zmian Statutowych aktywnie pracował Marian Szymczak i Fryderyk Cielecki.

***

Najważniejszym wydarzeniem w VI kadencji działalności oddziału było uroczyste odsłonięcie pomnika Matki Sybiraczki, który został posadowiony na placu Kolejarza w Zielonej Górze. Pomnik odsłonięto 17 września 2010 r. i jest on trwałym znakiem pamięci cierpień Polaków za niepodległą Polskę. 29 listopada 2010 r. odbyła się uroczystość uhonorowania osób i darczyńców, którzy w różnych formach wspierali budowę pomnika. W uroczystości uczestniczyli m.in. Helena Hatka Wojewoda Lubuski, Krzysztof Seweryn Szymański przewodniczący Sejmiku Województwa Lubuskiego, Janusz Kubicki Prezydent Zielonej Góry, Mariusz Zalewski wójt gminy Zielona Góra, Adam Jaskólski wójt gminy Świdnica, Stanisław Kowalczyk wiceprezes Zarządu Głównego Związku Sybiraków, Edward Daszkiewicz prezes Oddziału Związku Sybiraków w Zielonej Górze, przedstawiciele organizacji kombatanckich, jednostek gospodarczych, młodzieży szkolnej oraz liczna grupa Sybiraków. W trakcie uroczystości wręczono nadane przez Prezydenta RP Krzyże Zesłańców Sybiru.

***

W celu zwiększenia formalnych możliwości prawnych w działalności Oddziału Związku Sybiraków w Zielonej Górze z inicjatywy Koła nr.8 w Zielonej Górze powstało w 2008 r. Stowarzyszenie Na Rzecz Pomocy Zesłańcom Sybiru jako Organizacja Pożytku Publicznego. Wacław Mandryk prezes Stowarzyszenia Na Rzecz Pomocy Zesłańcom Sybiru  na okazjonalnej uroczystości w Urzędzie Marszałkowskim wręczył dla osób, którzy rzeczowo i finansowo wsparli budowę pomnika Matki Sybiraczki miniaturowe statuetki Matki Sybiraczki, co symbolicznie stanowiło ważny element w pozyskiwaniu osób i instytucji do wspierania i udzielania pomocy w dalszej działalności stowarzyszenia. Były wystąpienia okolicznościowe przedstawicieli władz państwowych i samorządowych, chór Pohulanka działający przy Towarzystwie Miłośników Lwowa   i Kresów Południowo-Wschodnich przedstawił wzruszający program słowno-muzyczny. Działalność stowarzyszenia ukierunkowana jest głównie w zakresie upamiętniania losów Polaków na zesłaniu . Do najważniejszych wykonanych zadań oraz współuczestniczenie ich realizacji należą: budowa pomnika Matki Sybiraczki, renowacja Zielonogórskiej Nekropolii, powstanie Izby Pamięci, wydanie książek: Matki Sybiraczki losy i pamięć polskie kobiety zesłane w głąb ZSRR, Zielonogórscy Sybiracy, wydanie książkowe prac konkursowych młodzieży szkolnej o losach Polaków na zesłaniu, albumu trwałych znaków pamięci wszystkich kół oddziału, Medalu Pamiątkowego, znaczka organizacyjnego i legitymacji Klubu Wnuków, tabliczki nagrobkowej, dyplomów okazjonalnych i listów gratulacyjnych. Stowarzyszenie wspierało również wiele przedsięwzięć kół terenowych. W działalności rzeczowej Stowarzyszenia wyróżnił się szczególnie pracujący społecznie zarząd w osobach: Wacław Mandryk, Marian Szymczak, Henryk Mordasewicz, Fryderyk Cielecki , Mikołaj Kłapoć, Ludwik Owsiński, Kazimierz Wróblewski, Roman Zaremba, a  w skrupulatnej działalności administracyjnej panie: Maria Grońska, Zdzisława Kędzierska, Maria Bundz, Maria Tarwacka, Bronisława Steczkowska.

***

Na Walnym Zgromadzeniu Delegatów Oddziału z dziewiętnastu kół terenowych w marcu 2014 r. wybrano władze oddziału VII kadencji w następującym składzie: Wacław Mandryk – prezes zarządu oddziału, Marian Szymczak i Edward Daszkiewicz – wiceprezesi, Danuta Cygan – sekretarz, Teresa Klim – skarbnik oraz Maria Jastrzębska, Genowefa Karmelita, Ryszard Greszczyk, Józef Maciejewski, Józef Misiewicz, Daniela Otlewska, Józef Seńków, Wanda Siemiginowska  – członkowie. Wybrano także komisję rewizyjną w składzie: Anna Kasinowicz, Irena Kosiela   i Anastazja Zielińska oraz sąd koleżeński w składzie: Fryderyk Cielecki – przewodniczący, Jadwiga Bugajska i Leon Piekałkiewicz – członkowie.

Podczas VII Walnego Zgromadzenia Delegatów Związku Sybiraków w Zielonej Górze jako główny cel wskazano kontynuowanie prac na rzecz uzyskania przez Sybiraków prawa do renty inwalidzkiej wynikającej ze złego stanu zdrowia w związku z pobytem na Syberii i uzyskanie przez Sybiraków statusu osoby represjonowanej. Zobowiązano delegatów na Zjazd Krajowy, aby problem jednoznacznie przedstawić w trakcie obrad Zjazdu Krajowego.

***

VII Krajowy Zjazd Delegatów Związku Sybiraków odbył się w Mąchocicach koło Kielc w dniach 19-21 maja 2014 r. Zielonogórscy delegaci byli aktywnymi uczestnikami zjazdu, m.in. przedstawili konkretne wnioski do planu pracy Zarządu Głównego Związku Sybiraków. W uchwałach Zjazdu Krajowego przyjęto także postulowane przez zielonogórskie środowisko Sybiraków ustalenie, że jednym z najważniejszych celów działania związku jest doprowadzenie do uznania, że zły stan zdrowia Sybiraków wynika z pobytu na Syberii, oraz uzyskanie przez Sybiraków statusu osoby represjonowanej. Krajowy Zjazd Delegatów Związku Sybiraków zobowiązał nowo wybrany zarząd główny do podjęcia działań mających na celu rozwiązanie tego problemu, który był szczególnie nabrzmiały w oddziale zielonogórskim. Do uchwał zjazdowych wprowadzono również propozycję zielonogórskich Sybiraków  o konieczności propagowania udziału Sybiraków w walkach na frontach II wojny światowej.

Zielonogórzanie znaleźli się we władzach naczelnych Związku Sybiraków. Do zarządu głównego, a następnie do jego prezydium wybrano Wacława Mandryka, który pełni funkcję wiceprezesa zarządu głównego, do komisji rewizyjnej Ryszarda Greszczyka na stanowisko przewodniczącego Głównej Komisji Rewizyjnej, a  do sądu koleżeńskiego Józefa Misiewicza. Jest to dotychczas najliczniejsza grupa Sybiraków z Zielonej Góry wybrana do władz naczelnych zarządu głównego.

***

Dzięki osobistemu zaangażowaniu się w naprawę krzywdy zielonogórskich Sybiraków Panów Waldemara Sługockiego posła na Sejm RP oraz Czesława Fiedorowicza przewodniczącego Sejmiku Województwa Lubuskiego, w październiku 2015 r. odbyło się spotkanie w Urzędzie Miasta Zielona Góra z przedstawicielami zarządu centrali Zakładu Ubezpieczeń Społecznych  i kierownictwa Oddziału ZUS w Zielonej Górze. W spotkaniu udział wzięli: Waldemar Sługocki poseł na Sejm RP, Czesław Fiedorowicz przewodniczący Sejmiku Województwa Lubuskiego, Janusz Kubicki Prezydent Zielonej Góry, Dariusz Lesicki Wiceprezydent Zielonej Góry, Zygmunt Stabrowski Dyrektor Gabinetu Prezydenta Zielonej Góry, wiceprezes zarządu i naczelny lekarz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, dyrektor i główny lekarz oddziału ZUS  w Zielonej Górze, a ze strony zielonogórskiego oddziału Związku Sybiraków: Wacław Mandryk, Marian Szymczak i Edward Daszkiewicz. W wyniku przeprowadzonych rozmów wskazujących na krzywdzące rozpatrywanie wniosków przez lekarzy orzekających, popartych dodatkowo opinią medyczną prof. dra hab. n. med. Krzysztofa Rutkowskiego kierownika Katedry Psychiatrii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz opinią prawną prof. Inetty Jędrasik-Jankowskiej kierownik Katedry Prawa Ubezpieczeń Uniwersytetu Warszawskiego, ustalono, że przedstawiciele Związku Sybiraków z Zielonej Góry zostaną zaproszeni na ogólnokrajowe szkolenie lekarzy orzeczników ZUS. Odbyło się ono w listopadzie 2015 r. Zielonogórscy Sybiracy uzyskali w swoich staraniach poparcie prof. n. med. Janusza Heitzmanna, który podczas wykładu skierowanego do orzeczników ZUS dowodził związku przyczynowego złego stanu zdrowia Sybiraków z pobytem na Syberii. Spotkanie to okazało się przełomowe dla zielonogórskich Sybiraków.

***

W listopadzie 2015 r. podsumowano piątą edycję konkursu „Lekcja historii, pamięci, patriotyzmu”. Konkurs zainicjowany przez Edwarda Daszkiewicza, jest wspólnym przedsięwzięciem Oddziału Związku Sybiraków w Zielonej Górze i Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli   w Zielonej Górze pod honorowym patronatem Marszałek Województwa Lubuskiego Elżbiety Anny Polak. Każdego roku konkursowi przyświeca odrębna nazwa, zawsze ściśle związana z tematyką Sybiraków. Pierwsza dotyczyła losów zesłańców Sybiru, druga prezentowała Sybir i Syberię w powiązaniu z dziejami narodu polskiego. Kolejne dotyczyły problemu przywracania pamięci  o zesłańcach, a także losu Matek Sybiraczek, które niewątpliwie były bohaterkami, choć często bezimiennymi. W poszczególnych edycjach konkursu uczniowie mierzyli się z różnymi zadaniami. Ci ze szkół podstawowych, czyli najmłodsi, najczęściej wykonywali prace plastyczne lub projekty, np. monet. Gimnazjaliści pisali listy, artykuły do gazetek czy tzw. kartki z pamiętnika. Uczniowie szkół ponadgimnazjalnych przeprowadzali wywiady z Sybirakami, sporządzali przewodniki po miejscach pamięci, a także tworzyli na podstawie spotkań lub dostępnych materiałów biografię poszczególnych zesłańców. Podsumowanie piątej edycji konkursu przybrało bardziej uroczysty charakter, ponieważ równolegle wydano w formie książki prace nagrodzone w poprzednich latach, które stały się dokumentacją tragedii zesłanych na Sybir, widzianą oczami współczesnej młodzieży. W przedmowie do książki Elżbieta Anna Polak Marszałek Województwa Lubuskiego napisała: „Wierzę, że dzięki takim edukacyjno – społecznym inicjatywom wychowujemy mądrych, wrażliwych i kochających Ojczyznę młodych Polaków”. Cztery poprzednie edycje konkursu zaowocowały pomysłem na publikację w formie książki pt. Lekcja historii, pamięci, patriotyzmu. Opublikowano wybrane prace konkursowe poświęcone losom Sybiraków. Głównym celem książki jest pielęgnowanie pamięci  o ludziach skazanych na przymusowy pobyt w syberyjskiej tajdze i stepach Kazachstanu,  a także przybliżenie ich biografii po to, by przekazać młodemu pokoleniu prawdę historyczną i tym samym kształtować, zapomnianą często w dzisiejszych czasach, postawę patriotyczną. Kolejna, szósta edycja konkursu w 2016 r. została ogłoszona pod tytułem „Moja szkoła życia – o edukacji podczas zesłania”. Tematem wiodącym konkursu była nauka na zesłaniu, a celem ukazanie, że mimo ciężkich warunków pobytu na zesłaniu przebywające tam dzieci uczyły się. Niektóre z nich zobowiązane były uczęszczać do rosyjskich szkół i przedszkoli, dla większości jednak szkołą były izby w barakach  i ziemiankach, a polska książeczka do nabożeństwa często była jedynym podręcznikiem do nauki czytania.

***

Do ważnych wydarzeń w działalności Zielonogórskich Sybiraków było uroczyste odsłonięcie pomnika Matki Sybiraczki , które odbyło się 17 września 2010 r. w Dniu Sybiraka, W 71. rocznicę napaści związku sowieckiego na Polskę. W uroczystości udział wzięły władze państwowe i samorządowe województwa lubuskiego, zastępca prezesa Zarządu Głównego Związku Sybiraków Stanisław Kowalczyk, poczty sztandarowe organizacji kombatanckich kół terenowych Związku Sybiraków, młodzież szkolna, Sybiracy i mieszkańcy Zielonej Góry. Odsłonięcie pomnika było poprzedzone uroczystą mszą i Marszem Pamięci z kościoła pw. Najświętszego Zbawiciela do placu Kolejarza, miejsca usytuowania pomnika. Poświęcenia pomnika dokonał ks. bp dr Stefan Regmunt ordynariusz diecezji zielonogórsko-gorzowskiej. Okolicznościowe przemówienie wygłosił przewodniczący Komitetu Budowy Pomnika Wacław Mandryk. Podziękował wszystkim, którzy wsparli finansowo budowę pomnika, m.in. Januszowi Kubickiemu Prezydentowi Zielonej Góry, Lubuskiemu Urzędowi Marszałkowskiemu, Gminie Zielona Góra, Urzędowi do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Starostwu Powiatowemu w Zielonej Górze, Oddziałowi Związku Sybiraków w Zielonej Górze, zielonogórskim firmom, Sybirakom i osobom prywatnym. Drugim ważnym wydarzeniem w działalności stowarzyszenia było wydanie w 2012 r. książki pt. Matki Sybiraczki: losy i pamięć. Polskie kobiety zesłane w głąb ZSRR. Ogromną pomoc w wydaniu książki udzielił prof. Czesław Osękowski, ówczesny Rektor Uniwersytetu Zielonogórskiego. Książkę napisały Dorota Bazuń, Izabela Kaźmierczak-Kałużna i Magdalena Pokrzyńska, a inicjatorami jej powstania byli Wacław Mandryk i Marian Szymczak. Uroczysta promocja książki odbyła się 24 maja 2012 r. w Sali Dębowej Muzeum Lubuskiego i została poprzedzona złożeniem kwiatów pod pomnikiem Matki Sybiraczki. W czasie uroczystości podziękowano wszystkim sponsorom, przekazując każdemu z nich egzemplarz książki. Szczególne podziękowania od Zielonogórskich Sybiraków należą się Profesorowi Czesławowi Osękowskiemu, który wniósł wielkie zasługi w upamiętnianiu losów zesłańców Sybiru, po przez osobisty bezpośredni udział w trakcie prac realizowanych niemal wszystkich znaków pamięci przy ich projektowaniu i tworzeniu.

Podobnych uroczystych wydarzeń w zielonogórskim oddziale było wiele, ten powyższy opis jednego z wielu, jest tylko ukazaniem prężności działania Zielonogórskich Sybiraków.